De energietransitie kan bijdragen aan lokale werkgelegenheid, het verbeteren van de openbare ruimte en het reduceren van schuldenproblematiek en gezondheidsproblemen in kwetsbare wijken. Hoe hangt deze ambitie van de City Deal Energieke Wijken, duurzaam en sociaal samen met het nationaal programma Leefbaarheid en Veiligheid? We spreken kwartiermaker Andy Clijnk over de inhoud en de raakvlakken.

Wat houdt het programma Leefbaarheid en Veiligheid van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties precies in?

“Het nationaal programma Leefbaarheid en Veiligheid, zoals het ook in het coalitieakkoord wordt genoemd, is erop gericht om de leefomstandigheden en het perspectief van mensen in kwetsbare wijken te verbeteren en de veiligheid te vergroten. Het programma is twee jaar geleden begonnen met een verkenning, waarin we onderzochten wat de mogelijkheden zijn voor het nieuwe kabinet. Het programma ligt nu klaar. Er zijn 16 stedelijke vernieuwingsgebieden vastgesteld waar de focus ligt op zeven ‘leefvelden’. Denk aan: wonen, werk en inkomen, maar ook opvoeding en veiligheid en criminaliteit.”

Geldt het programma uitsluitend voor de 16 vastgestelde gebieden?

“We zijn er voor alle gemeenten in Nederland. Voor deze 16 gebieden hebben we de infrastructuur gereed om aldaar direct met elkaar te beginnen. Andere gemeenten met kwetsbare wijken buiten de 16 gebieden, kunnen gebruik maken van het kennis- en leernetwerk Leefbaarheid en Veiligheid. Dit netwerk wordt doorontwikkeld. Het is een nauwe samenwerking tussen de departementen en gemeenten en dat zorgt voor een bepaalde afhankelijkheid. Hugo de Jonge zal, in zijn rol als minister voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening, dit proces coördineren.”

Kun je iets meer vertellen over jouw rol als kwartiermaker?

“Ik was tot 1 februari 2022 kwartiermaker voor het programma. Inmiddels is Roy Kramer (de voormalig politiek adviseur van Kajsa Ollongren) zich als programmamanager aan het inwerken. Naast dat ik Roy daarbij ondersteun, ga ik mij vooral richten op het kennis- en leeraspect van dit programma. Er is een grote focus op 16 stedelijke vernieuwingsgebieden, maar ik richt mij met kennisdeling en -ontwikkeling ook op de gemeenten buiten de gebieden. Zo hebben we nu een groot consortium met kennisinstellingen rond het platform WijkWijzer, waarin we de resultaten van de verkenning van de afgelopen 2 jaar beschikbaar hebben gesteld voor gemeenten. De insteek is om als vraagbaak nauw aan te sluiten bij hun lokale aanpak van leefbaarheid en veiligheid, inclusief verduurzaming van de bestaande voorraad in kwetsbare wijken.”

Wat hoop je dit jaar te bereiken binnen het programma? 

“Ik hoop dat we de nieuwe bestuurlijke werkwijze voor de aanpak van leefbaarheid en veiligheid vanuit het programma voor alle gemeenten goed neer kunnen zetten. Dat klinkt misschien wat ambtelijk, maar we hebben natuurlijk veel geleerd uit de verkenning van eerdere en bestaande wijkaanpakken, zoals in Rotterdam-Zuid, maar ook in het buitenland. We willen de uitgangspunten, succesfactoren en de vervolgstappen die we uit de verkenning hebben opgehaald graag met gemeenten delen. Om ze vervolgens te ondersteunen om deze aanpak toe te passen. Hiervoor hebben wij de Wijkwijzer gemaakt. Dit is het platform waar alle informatie te vinden is. Deze kennisdeling wordt ondersteund door leernetwerken en kennisdelingsbijeenkomsten. In het document ‘Perspectief Bieden; bouwstenen voor de gebiedsgerichte aanpak van leefbaarheid en veiligheid’ kunnen gemeenten de nieuwe bestuurlijke werkwijze vanuit het programma vinden.”

Wat is de relatie tussen het programma en de City Deal Energieke wijken, duurzaam en sociaal?

“Innovatie is het sleutelwoord. We zullen op een vernieuwende manier moeten werken aan onze opgaven. Via deze City Deal is het belangrijk om samen met de gemeenten nieuwe aanpakken te vinden om de energietransitie te verbinden aan de huidige stapeling van uitdagingen binnen kwetsbare wijken.”

Waar kan onze City Deal volgens jou een bijdrage leveren aan het programma en vice versa?

“Naast kennisdeling hoop ik dat we ook gezamenlijk doorbraken kunnen realiseren. Een sterkere samenwerking tussen de gezamenlijke departementen en de lokale overheid. En dat werkt ook andersom. Wij kunnen de energietransitie aansluiten op ons programma voor de 16 stedelijke vernieuwingsgebieden. Door bijvoorbeeld rekening te houden wanneer er gebouwd wordt in kwetsbare wijken, of door mensen uit de wijk te betrekken bij het werk dat vrijkomt door de energietransitie. Daarnaast kunnen we vanuit onze allianties contacten leggen voor de City Deal.”

Wat wil je de City Deal partners meegeven die bezig zijn met transitieopgaven in kwetsbare wijken?

“Ik zou vooral willen meegeven dat wanneer je tegen de grens aanloopt van wat je weet, of wanneer er vragen zijn – dat je dan contact met ons kunt opnemen via de Wijkwijzer of het programma. Wij kunnen helpen met het leveren van de benodigde expertise. De Wijkwijzer wordt op het moment opnieuw ingericht naar een interactief ‘vraag en aanbod’ platform. Dat doen we samen met o.a. Platform31, Verwey-Jonker Instituut, het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid, Movisie, het Landelijk Samenwerkingsverband Actieve bewoners, het Landelijk Platform Buurt en Wijkgericht werken en de VNG.”