Op 7 december 2022 kwamen de deelnemende steden aan de City Deal Energieke Wijken, duurzaam en sociaal samen in Utrecht voor de plenaire bijeenkomst. Tijdens de plenaire bijeenkomst gaan partners van de City Deal met elkaar in gesprek over hoe de energietransitie in kwetsbare wijken zo goed mogelijk kan worden aangepakt. We zijn ruim halverwege de looptijd van de City Deal. Tijdens deze editie lag de focus op de doelen waar we samen naar toe werken in de komende anderhalf jaar.

 

Opening en welkom

“Anderhalf jaar geleden begonnen we met deze City Deal. Toen bestond het woord energiearmoede nog niet. Er is dus een hoop veranderd. In Utrecht gaan ze nu zelfs 320 woningen verplicht van het gas halen. Ik weet niet of ‘verplichting’ de juiste route is, maar wat ik wel weet is dat we moeten kijken wat er achter de voordeur speelt. Hier ligt een grote opgave voor de City Deal”, aldus Regien van Adrichem, projectleider City Deal Energieke Wijken.

 

Status City Deal

De City Deal Energieke wijken, duurzaam en sociaal loopt voorlopig nog anderhalf jaar. In 2024 willen we een stuk verder zijn met de koppeling van twee ingewikkelde vraagstukken: de energietransitie en leefbaarheid in kwetsbare wijken. “Een integrale aanpak van het sociale en fysieke domein is ingewikkeld”, vertelt Regien verder. “We hebben inmiddels twee ontwerpateliers[BH1]  gehad om te kijken hoe we de ‘achter de voordeur aanpak’ beter kunnen verbinden met de energietransitie. Dit is een zoektocht, maar we zetten ook mooie stappen. In de City Deal kijken we bijvoorbeeld met de ministeries van BZK en EZK en de RVO naar mogelijkheden om financieringsinstrumenten, met name de ISDE-regeling, beter te laten aansluiten bij de mogelijkheden van kwetsbare huishoudens. Nu gaat 80% van de subsidie voor verduurzaming naar huishoudens met een goed inkomen. Voor de steden in onze City Deal, maar ook voor andere steden is zo’n regeling die past bij kwetsbare huishoudens belangrijk om ook hen mee te laten doen aan het verduurzamen van hun huis en daarmee de energietransitie.”

 

 

Ook zijn we in gesprek over de verduurzamingsaanpak van (kleine) VvE’s met het ministerie van BZK (Bouwen en Energie). In verschillende gesprekken hebben we met het ministerie gesproken over mogelijkheden om die verduurzaming te versnellen. De urgentie wordt door het ministerie gedeeld, eind 2022 is er een Kamerbrief van de minister over dit onderwerp verschenen. In de steden van de City Deal kunnen aanpakken uitgeprobeerd en versterkt worden. In het traject werken we nauw samen met de G4.

 

Urgent omdenken met Anke van Hal

City Deal ambassadeur en hoogleraar van de Nyenrode Business University, Anke van Hal, presenteerde een oefening in omdenken. “Als ik iets heb geleerd, is dat je het bestaande moet loslaten in het transitiedenken. In de woorden van Jan Rotmans, hoogleraar transitiekunde: we moeten het ondenkbare denkbaar maken. Simpelweg, je voorbereiden op het ergste, deze manier van denken willen we meegeven.”

 

Met een ‘rampenplan’ (eerste dode door alternatief stoken en terreurdreiging gasleidingen Scandinavië) in het achterhoofd gingen de City Deal deelnemers aan de slag met een hypothetische, maar niet ondenkbare, situatie. In vijf verschillende groepen kwamen de deelnemers met creatieve, nieuwe ideeën om zo snel mogelijk energiebesparing in kwetsbare wijken te realiseren. Maar ook om energiearmoede te bestrijden en om wijken klimaatadaptief te maken. Deze korte oefening had als doel los te komen van ons standaard denkpatroon en ons te helpen innovatieve ideeën te creëren rond het verder brengen van de energietransitie, in relatie tot de opgaven in een wijk.

 

Inspiratietafels

De tweede helft van de middag ging heel passend over de tweede helft van de City Deal. Hoe gaan we de laatste periode van deze deal invullen? Verdeeld over vijf tafels gingen de deelnemers in gesprek:

1. Gebiedsdoorbraakmethode IPW

Om de energietransitie in kwetsbare wijken te intensiveren zullen we de komende periode  in de City Deal doorbraken moeten ontwikkelen. Waarin we o.a. de onbedoelde en ongewenste effecten van beleid doorbreken die impactvolle energie-oplossingen voor de wijk in de weg staan. We lieten ons inspireren door de ervaringen van IPW met gebiedsdoorbraakmethode om tot die doorbraken te komen.

 

2. Dashboard Sociaal & Geldstromen

Met input van Arnhem, Rotterdam, Utrecht en Zeist heeft Zicht op Overheid het dashboard Sociaal & Geldstromen ontwikkeld. Dit dashboard geeft inzicht in de sociale problematiek in wijken en de hiermee samenhangende uitgaven van overheid, zorgverzekeraars en inwoners zelf. Op basis van de informatie uit het dashboard kan de effectiviteit van een lokale aanpak getoetst worden en eventueel worden bijgesteld. Het dashboard geeft een beeld van de geldstromen in de wijken en hoe deze op een andere manier ingezet kunnen worden c.q. gekoppeld kunnen worden. Zodat er bijv. meer middelen ingezet kunnen worden voor de energietransitie in combinatie met het bieden van meer support en kansen aan bewoners. Aan deze tafel kregen de deelnemers een sneak preview van het dashboard.

 

3. Gespikkeld bezit

Hoe kun je particuliere eigenaren in een blok corporatiewoningen meenemen in de energietransitie. Welke mogelijkheden zijn er voor corporaties, welke rol is er voor de gemeente weggelegd in dit traject om particuliere eigenaren te ondersteunen. Waar knelt het en zijn er creatieve oplossingen, bijvoorbeeld in de Woningwet die we kunnen uitproberen? Aan deze tafel verkenden we de mogelijkheden.

 

4. Integrale aanpak, koppeling fysiek en sociaal domein, hoe doe je dat?

In de gemeente Tilburg wordt al geruime tijd succesvol de Dubbel Duurzaam aanpak toegepast om de energietransitie in kwetsbare wijken verder te brengen. Dat vraagt om een koppeling van het fysieke en sociale domein in de gemeente én om een goede samenwerking met de corporaties. Met Nicolaas Veltman (actief voor o.a. de gemeente Tilburg in de Dubbel Duurzaam aanpak) bespraken we welke stappen in Tilburg zijn genomen om tot die aanpak te komen. Hoe richt je de samenwerking in, wat is daarvoor nodig, welke belemmeringen staan in de weg en hoe moet je soms onconventioneel te werk gaan om resultaat te halen?

 

5. Maakkracht in de energietransitie

Aan deze tafel gingen we in gesprek over het benutten van talenten in de wijk ten behoeve van de energietransitie. Hoe benut je de talenten die al in de wijk aanwezig zijn? Welke partijen sluit je hierbij aan en hoe zet je die partijen in hun kracht?

Onder leiding van Carla Onderdelinden, onderzoeker bij TransitieReizen, gingen we aan de hand van enkele ‘best practices’ van de S-BB en onze partners Rotterdam en Arnhem met elkaar in gesprek over dit complexe maar kansrijke thema. Wat kunnen we leren van deze voorbeelden?

De uitkomsten van deze tafels worden uitgewerkt tot een actieplan voor de werklijnen in de City Deal voor de komende periode.